Her Yönüyle Geri Dönüşüm İhaleleri

Uzun süre kullanımı sonucunda miadını doldurmuş ve kullanım özelliğini yitirmiş kağıt, cam, plastik ve metal gibi atıkların toplama, parçalama, kırma, öğütme ve ayrıştırma gibi işlemler sonucunda yeniden üretim sektörüne kazandırılma faaliyeti, geri dönüşüm olarak tanımlanabilmektedir. Geri dönüşüm pek çok alanda faydaları mevcut olan bir sektörü ifade etmektedir. Ekonomik anlamda karlı bir yatırım olmasının yanı sıra çevreyi koruyucu etkisinin varlığı ve yer altı kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlaması gibi olumlu yanları geri dönüşüm kavramının son zamanlarda favori olmasının nedenidir. Bu doğrultuda özel sektörde geri dönüşüm faaliyetlerine yoğun ilgili göstermektedir. Bunun doğal sonucu olarak da özel sektör firmaları atıkların geri kazanımıyla ilgili geri dönüşüm ihaleleri faaliyetlerine de yoğun ilgi göstermektedir.

Geri dönüşüm ihaleleri genellikle ya yerel yönetimlerin ihale duyurusuna çıkması yoluyla ya da kamu kurum ve kuruluşların ihaleye çıkmasıyla olur. İhaleler genellikli iki alanda yoğunlaşmaktadır. Bunlardan birincisi; doğrudan geri dönüşüm hizmetinin satın alınmasıdır. Diğeri ise geri dönüşüm faaliyetinde kullanılacak malzemelerin temini için ihale yapılmasıdır. Devlet hastaneler ve belediyelerin geri dönüşüm ihaleleri konusuna daha fazla yoğunlaştığı görülmektedir. İhale duyuruları yayınlandıktan sonra ilgilenen özel sektör temsilcilerinden ihaleye dair gerekli hazırlıkların yapılası istenmektedir.

Geri dönüşüm ihaleleri kapalı zarf usulü, açık arttırma ve eksiltme tekniklerinden birisiyle yapılabilmektedir. Kapalı zarf usulü; ihaleyi almak isteyen firmaların tekliflerini kapalı zarf ile ilgili kuruma bildirmesi esasına dayanır. Kapalı zarflar ihaleye katılan tüm firmaların izlediği bir ortamda açılır. En iyi fiyatı vermiş olan firma ihaleyi kazanır.  İhalenin hangi usulde yapılacağı şartnamede belirtilmektedir. Açık arttırma usulü ise, katılımcı firmalar belirlenen gün ve saatte yapılacak işin ihalesiyle ilgili ya fiyat arttırarak ya da fiyat eksilterek yarışırlar. Yine en uygun fiyat veren firma ihaleyi almış olur.

Geri dönüşüm ihalelerinin ister açık arttırma olsun isterse kapalı zarf usulüyle olsun hangisiyle yapılırsa yapılsın her ihalenin mutlaka ihale komisyonu olur. Bu ihale komisyonlarının varlığı, ihalelerin şeffaf yapılmasını sağlar. Ayrıca herhangi bir suistimal ya da usulsüzlük ortamının oluşması bu sayede engellenmiş olur. Yine ihale komisyonlarının yer aldığı ihaleler kendi arasında ikiye ayrılmaktadır. Bunlar geçici ihaleler ve kesin ihaleler olarak adlandırılır. Geçici ihalelerde komisyon son karar mercii değildir. İhale sonuçlandıktan sonra bir üst mercii ihaleyi hangi firmanın aldığını kesinleştirir. Kesin ihalelerde ise ihale komisyonun vermiş olduğu karar kesindir. Ve o kesin karardan sonra ihaleyi ilgili firma almış demektir.

Geri dönüşüm ihaleleri yapılırken uygulanan yöntem ve teknikler dışında bir de hazırlık aşamasında yapılan bazı uygulamalar mevcuttur. İhaleyi yapacak kurum, geri dönüşümle ilgili ihaleye katılacak tarafların daha fazla sorumluluk bilinci içinde hareket etmelerini sağlamak amacıyla işin parasal değerine göre belirli bir miktarda teminat istemektedir. Bunun sebebi, ihalenin bütün aşamalarında ciddiyeti sağlamak, firmaların yüksekten uçmalarını engellemek ve yerine getiremeyecekleri şartlardan kaçınmasını sağlayarak daha gerçekçi teklifler sunmasının önünü açmaktır. Zira ihale aşaması önemli olduğu kadar ihaleden sonra söz konusun işin ya da hizmetin aksatılmadan yapılması da önemlidir.

Geri dönüşüm ihaleleri konusunda hizmet alacak kurum, ihaleye teklif verebilecek firmalara önceden işin mahiyetini bildirir şekilde davetiye göndermektedir. Bu davetlerin hangi firmalara yapılacağı konusu, işi yaptıracak kurum tarafından belirlenir. Yine ihale ilan yoluyla da ilgilenen firmalara açık olarak duyurulabilmektedir. İhale sonuçlandıktan sonra hizmetin ya da işi tam ve zamanında yapılamaması durumunda yatırılan teminat yanmaktadır. Bu da ihale konusu işi zamanında yapılması için önem arz etmektedir. Geri dönüşümle alakalı ihaleye çıkan kamu kurum ve kuruluşları, ihale kurallarına uymak ve şeffaf bir şekilde ihale sürecini tamamlamak zorundadır.

Geri dönüşüm ihaleleri atıkların toplanması, atıkların işlenmesine dair hizmet alımı ya da plastik ve cam kumbarası satın alınması gibi konuları ihtiva etmektedir. Bu doğrultuda yapılan bütün ihaleler Devlet İhale Kanunu’na tabidir. Bu kanun ihale aşamalarını ve ihaleyi kazanan firmanın sorumluluklarını belirleyen bir kanundur. Bu çevrede kurallara uymayan ve sorumluluklarını yerine getirmeyen firmalara çeşitli yükümlülükler getirilmektedir. Hem ihaleye çıkan kurumların hem de ihaleye katılacak firmaların sorumluluk sınırları bu kanun vasıtasıyla belirlenmiştir. İhalelere katılacak firmaların haklarını ve sorumluluklarını bilmeleri açısından Devlet İhale Kanunu’nu iyi bilmeleri gerekmektedir.

Geri dönüşüm ihaleleri işinin sağlıklı yapılmasının en temel yolu, ihalelerin şeffaf bir ortamda yapılmasıdır. Herkesin gözü önünde ve tarafsızlık ilkesi doğrultusunda yapılan bir ihale akla gelebilecek her türlü suistimali bertaraf eder. Böylece geri dönüşüm hizmetlerinin alınması noktasın istenilen hedefe ulaşılmış olur. Bunun doğal sonucu olarak da ihaleye çıkan kamu kurum ve kuruluşları kaliteli bir geri dönüşüm hizmetini uygun fiyata almış olacaktır. Her şey ihaleye katılan firmaların gözü önünde gerçekleştiği için de ihalenin usullere uygun yapılmadığına dair en ufak bir şüphe kalmayacaktır. Bu da sağlıklı bir ihale anlayışı var demektir.

Geri Dönüşüm İhaleleri Şartnameleri

Geri dönüşüm ihaleleri çerçevesini belirleyen ve ilgili koşulların yazıldığı belgelere şartname denir. Şartname işin mahiyetini ve süresini belirler. İşin kapsamı, ödeme şekli, hangi tarihler arasında gerçekleşeceği ve varsa özel şartları ihalelerin şartnamelerinde yazılıdır. Özel şartlar arasında firmanın toplama ve ayıklama tesisi lisansına sahip olup olmadığı, ambalaj atıklarına dair gerekli yetki belgeleri olup olmadığı, firmaların geçmiş lisans faaliyetleri bilgileri ve referans göstereceği işlerin tanımlı olup olmadığını içerebilmektedir. Yine ihale sahibi kuruluş kendine has özellikleri barındıran özel maddeleri de bu bölüme ekleyebilmektedir. Bütün bu bilgiler ışığında şartnameler ihalelere başvuracak firmalara rehberlik eden pusulalar gibidir.