Atıkların bir geri dönüşüm döngüsü içinde yeniden üretim sektörüne hammadde sağlayacak şekilde üretilmesi faaliyetlerine geri dönüşüm denir. Atık haldeki tüm materyaller şayet geri kazandırılma özelliğine sahipse ve işletilmesinin ekonomik değeri varsa değerli atıklar olarak adlandırılır. Belirli bir ekonomik değere sahip atıkların geri dönüşüm faaliyetlerine dahil edilmesini sağlayan kuruluşlar geri dönüşüm firmaları olarak adlandırılır. Ülkemizde geri dönüşüm sektöründe hizmet veren pek çok geri dönüşüm firması mevcuttur. Bu firmaların bazıları yerel yönetimlere bağlı olarak çalışmaktadır. Bazıları ise devlet kurumlarından bağımsız özel sektör firmalarıdır.
Sağlıklı ve ekonomik açıdan faydalı bir geri kazanım faaliyetlerinin oluşturulmasının en temel unsuru tüketicilerin bilinçli hale getirilmesidir. Tüketicinin bilinçlendirilmesi demek, geri dönüşüm tesislerine daha kaliteli atıkların gelmesi anlamını taşımaktadır. Kaliteli atık kavramı, yiyecek içecek gibi geri dönüşümsel değeri olmayan çöplerden arındırılmış atıktır. Bunun da en kolay yolu daha çöp atılma aşamasındayken kağıt, metal, plastik gibi ayrıştırılmış olmasıdır. Bunun sağlanması hem bilinçli bir tüketici sayesinde olur hem dem çöplerin toplanması hususunda görev alan yerel yönetimlerin atıkların ayrı ayrı konulmasını sağlayacak kumbaraları uygun yerlere koymasıyla olur.
Kaynağında ayrıştırılmış atıklar sayesinde geri dönüşüm firmaları tesislerine getirilen atıkları ayrıştırmak için fazladan enerji harcamak zorunda kalmazlar. Bu durum da enerji anlamında tasarruf demektir. Geri dönüşüm hakkında vatandaşların bilinçlendirilmesi ve yerel yönetimlerin yönlendirilmesi sivil toplum kuruluşları, okullar ve kamu kurumlarının aracılığıyla yapılabilmektedir. Bu bağlamda geri dönüşümle alakalı broşürlerin basılması ve dağıtılması, geri dönüşümün önemini anlatan kitapçıkların dağıtılması, geri dönüşüm ürünlerinden yapılmış kalem ve kağıt gibi malzemelerin vatandaşa eşantiyon olarak dağıtılması etkili olmaktadır.
Geri Dönüşüm Firmalarının Sorumluluk Alanları
Atıkların toplanmasından tesislere ulaştırılmasına ve tesislerde hammadde olarak yeniden üretilen malzemelerin pazarlanmasına varıncaya kadar bütün aşamalardan geri dönüşüm firmaları sorumludur. Oldukça fazla bir faaliyet alanı olan geri dönüşüm firmaları, istihdam alanı oluşturması bakımından da önemli kurumlardır. Bunun yanında bu firmalar her yıl ülke ekonomisine büyük miktarlarda katma değer sağlanması bakımından da etkin kuruluşlardır. Bütün bu kazanımların yanında geri dönüşüm firmaları sayesinde doğal kaynakların verimli olarak kullanılmasının önü açılmıştır. Ayrıca doğal hayatın ve doğal çevrenin korunması konusunda da oldukça önemli katkılar sunmaktadır.
Geri dönüşüm firmaları kendilerine gelen atıkları ya da bizzat kendilerinin kaynağında topladıkları geri dönüştürülebilir atıkları işleyecekleri malzemenin özelliğine göre ayrıştırırlar. Metal malzemeler, kağıt malzemeler ya da plastik malzemeler sınıflandırılarak ilgili tesislere gönderilir. Bu malzemeler dönüştürülürken kendi özelliklerine has yöntemlere tabi tutulurlar. Her malzeme geri dönüşüm işlemine tabi tutulduktan sonra üretim sektörünün hizmetine sunulmak için pazarlama departmanlarına gönderilir. Bu aşamadan sonra geri kazandırılan ürün farkı bir materyal olarak karşımıza çıkmaktadır.
Çevreye Katkıları Açısından Geri Dönüşüm Firmaları
Gelişmiş ülkeler oldukça uzun bir dönemden beri geri dönüşüm faaliyetlerini desteklemektedir. Bunun doğal sonucu olarak da geri dönüşüm firmaları sayısı oldukça fazla olmaktadır. Ülkemizde son zamanlarda geri dönüşüm işini büyük bir ciddiyetle ele almıştır. Dolayısıyla ülkemizde son zamanlarda geri kazanım sektörü hızlı bir büyüme kat etmiştir. Ülkemizin geri dönüşüm sektörünü teşvik etmesinin pek sebebi bulunmaktadır. Ekonomik açıdan kazançlı olması, yer altı kaynaklarının tüketilmesi hususunda verimli bir olanak sunması, pek çok alanda tasarruf sağlayıcı özelliğinin olması geri dönüşüm sektörünün desteklenmesinde etkilidir. Bütün bu özelliklerin yanında göz önünde bulundurulması gerekli olan bir kazanımda geri dönüşüm sektörünün çevrenin korunmasındaki olumlu etkisidir.
Çevre kirliliğinin en temel sebeplerinden birisi çevreye atılan çöplerdir. Bu çöpler belirli bir alanda toplansa dahi çok uzun zamanlar boyunca tabiatın içinde varlığını korumaktadır. Bu da görüntü olarak çevre kirliğine sebep olmaktadır. Bunun yanında çevreyi kirleten bu atıklar zaman içinde yer altı sularına karışabilmekte bu da insan sağlığını olumsuz etkilemektedir. Ayrıca çevrenin ekosistemini bozan bu atıklar doğal hayatı da ciddi oranda olumsuz olarak etkilemektedir. Bütün bunların doğal sonucu olarak çevreye atılan çöpler kaynaklarımızı kirletmektedir. İnsan sağlığını tehlikeye atmaktadır. Görüntü kirliliğine sebep olmaktadır. Ayrıca doğal hayatı tehlikeye atmaktadır. Bütün bu sorunların çözümü noktasında en etkili yöntem geri dönüşüm sektörünün varlığıdır.
Geri dönüşüm firmaları sayısı her geçen gün artmaktadır. Bu firmalarının sayısının artması demek çevreyi kirleten unsurların çevreden toplanması demektir. Bu atıkların geri dönüştürülmesi sayesinde yer altı kaynaklarının daha az tüketilmesi sağlanacaktır. Yine geri dönüşümde kazandırılan bu atıkların insan sağlığına olumsuz etkisi azalmaktadır. Çevreden ayıklanarak tesislere taşınan atıkların olmayışı görüntü kirliliğinin önlemesi bakımından da etkili olmaktadır. Bütün bu özellikler çevrenin korunması hususunda geri dönüşüm firmaları sayısının artması çevre kirliliğinin azaltılması açısından oldukça önemli bir husustur.
Geri Dönüşüm Firmalarının Faydaları
Geri dönüşüm firmaları doğal kaynaklarımızı korumaktadır. Şöyle ki yaşam standartlarının artması, insan nüfusunun artması,, tüketim sektörünün gelişmesi neticesinde hammaddeye olan ilgi artmıştır. Bunun sonucu olarak da daha fazla doğal kaynağa ihtiyaç duyulmaktadır. Doğal kaynaklarının tükenebilir bir kaynak olduğundan hareketle, geri dönüşüm sektörü ihtiyaç duyulan hammaddeye ulaşma noktasın oldukça güzel çözümler sunmaktadır. Bu durumda doğal olarak daha az miktarda doğal kaynağın tüketilmesi anlamını taşımaktadır.
Geri dönüşüm firmaları enerji tasarrufu sağlayıcı faaliyetleri üstlenir. Geri dönüşüm esnasında uygulanan yöntemler için gereken enerji miktarı normal yöntemlerle elde edilecek hammaddeye ulaşma işindeki harcanan enerjinden çok daha azdır. Bu da geri dönüşüm sektörünün daha az enerjiyle daha fazla miktarda hammadde üretmesini sağlamaktadır. Bunun sonucunda da önemli ölçüde enerji tasarrufu sağlanmış olmaktadır.
Geri dönüşüm firmaları sayesinde çevreye atılan çöp atık miktarı azalmaktadır. Bunun en temel sonucu ise çevreye daha az atığın atılmasıdır. Bu sayede çevre kirliliğinin önüne geçilmesi hususunda önemli bir kazanım elde edilmiştir. Çevreye atılan daha az atık demek çöp toplama alanlarının azalması demektir. Bu da bu iş için ayrılacak bütçenin azaltılması anlamına gelecektir. Dolayısıyla ekonomik bakımdan da geri dönüşüm sektörü önemli bir kazanım olanağı sunmaktadır.
Bütün bu bilgilerin ışığında geri dönüşüm firmaları önce gelişmiş ülkelerde yaygınlaşmıştır. Sonrasında ülkemiz gibi gelişmekte olan ülkelerde yoğunlaşmıştır. Günümüz itibariyle ülkemiz geri dönüşüm sektörü konusunda dünya ile yarışır vaziyettedir. İlk başlarda yerel yönetimlerin öncülüğünde yürütülen bu faaliyetler sonrasında özel sektörün de dahil olmasıyla çok büyük bir işlem kapasitesine ulaşmıştır. Bunun doğal sonucu olarak da bu firmalar ülke ekonomisine oldukça büyük katma değerler sunmaktadır. Bunun yanında çalışma sahası olarak da çok geniş bir yelpazede hizmet veren bu kuruşlar, yeni istihdam alanlarının oluşturulması hususunda önemli katkılar sunmaktadır. Bütün bunların yanında kamu kurum ve kuruluşların açtığı geri dönüşüm ihalelerine dahil olan bu firmalar, geri dönüşüm hizmetinin ilk adımı sayılabilecek atık toplama işinde de önemli ölçüde söz sahibi olmaktadır. Böylece yerel yönetimler atık toplama işini özel sektöre devrederek önemli bir yükümlüğü devretmişlerdir. Üstelik bu devir işlemi üstünden para kazanan yerel yönetimler vatandaşlara daha geniş olanaklar sunma imkanına kavuşmuştur.